1 sierpnia 1944 roku o godzinie 17 wybuchło Powstanie Warszawskie .
Mural o powierzchni ponad 1000 m kw na betonowych ścianach konstrukcyjnych przy Alei Armii Krajowej od strony północnej w rejonie osiedla Ruda w Parku Harcerskiej Poczty Polowej Powstania Warszawskiego. Mural powstał z budżetu partycypacyjnego w 2016 roku. Projekt graficzny Jarosław Fabiś. (cześć I I)
1 sierpnia 1944 roku o godzinie 17 wybuchło Powstanie Warszawskie
Mural o powierzchni ponad 1000 m kw na betonowych ścianach konstrukcyjnych przy Alei Armii Krajowej od strony północnej w rejonie osiedla Ruda w Parku Harcerskiej Poczty Polowej Powstania Warszawskiego. Mural powstał z budżetu partycypacyjnego w 2016 roku. Projekt graficzny Jarosław Fabiś. (cześć I )
W tej okolicy, w czasie Powstania 1944 r. widziałem bardzo piękną dziewczynę. Była zabita, lecz mimo to się uśmiechała. Przechodząca kobieta spytała, dlaczego ona się uśmiecha. Odpowiedziałem :
Generał August Emil Fieldorf „ Nil” dowódca „Kedywu” Armii Krajowej zastępca Komendanta Głównego AK dowódca organizacji „Niepodległość” . Ofiara komunistycznego mordu sądowego 1953 roku. Żył w latach 20.03.1895 – 24.02.1953. Pomnik przy ulicy Generała Emila Fieldorfa „Nila”
Jedna z najmłodszych uczestniczek Powstania Warszawskiego miała 16 lat
Krystyna Niżyńska ps. Zakurzona sanitariuszka powstania warszawskiego, harcerka Szarych Szeregów. Podczas okupacji Krysia Niżyńska należała do 4 Warszawskiej Drużyny Szarych Szeregów „Knieje”. W pierwszym miesiącu powstania warszawskiego była łączniczką w harcerskim patrolu utrzymującym łączność Śródmieścia z Żoliborzem. 6 września została przydzielona do I plutonu „Sad” 2. kompanii „Rudy” batalionu „Zośka” . Po jednym z bombardowań, przysypana pyłem i gruzem, krzyknęła do innych sanitariuszek: Ratujcie tamte, mnie nic nie jest, ja jestem tylko zakurzona! – stąd wziął się jej pseudonim.
Amatorskie malowidło przy rondzie Stanisława Sedlaczka powstało we wrześniu 2017 roku.
Harcerze Mokotowa w 50 rocznicę zdobycia imienia Szarych Szeregów
Podharcmistrz Maciej Aleksy Dawidowski ” Alek” harcerz Szarych Szeregów w dniu 11 lutego 1942 roku usunął z tego pomnika niemiecką tablicę zasłaniającą polski napis.
Uroczystość odsłonięcia tablicy „Alka” przed pomnikiem odbyła się 23.09.2017 r jako jeden z punktów obchodów 50 rocznicy powstania Hufca Warszawa Mokotów im. Szarych Szeregów
Kamień upamiętniający ciężkie walki w czasie Powstania Warszawskiego przez żołnierzy Batalionu Parasol znajduje się na ulicy Wolskiej 40. Słynną piosenkę „Pałacyk Michla ” napisał i skomponował jeden z żołnierzy Parasola Józef Szczepański w 1944 roku
Na mur stadionu Polonii Warszawa ( najstarszego klubu w Warszawie ) powrócił powstańczy mural. To wspólna inicjatywa miasta i kibiców. W tym właśnie miejscu, nocą z 21 na 22 sierpnia 1944 roku, żołnierze batalionu „Zośka” i „Czata 49” podjęli próbę przebicia się z Żoliborza na Stare Miasto przez boisko stadionu Polonii. Niestety akcja zakończyła się niepowodzeniem i śmiercią 12 powstańców. Monochromatyczna stylistyka muralu zdecydowanie nawiązuje do tych tragicznych wydarzeń z historii naszego miasta.
Autorem muralu jest Adam Walas. Mural zrealizowano w ramach inicjatywy lokalnej polegającej na współpracy m.st. Warszawy – Dzielnicy Śródmieście z mieszkańcami – członkami społeczności Ośrodka Kibice Razem Polonia Warszawa.
W tym domu mieszkali harcerze Szarych Szeregów – żołnierze AK
Anna Smoleńska „Hania” współautorka znaku Polski Walczącej
aresztowana wraz z rodziną 3.XI.1943 r. zginęła w Oświęcimiu 19.III.1943 r
Tadeusz Zawadzki „Zośka” wyróżniony honorowym tytułem wawerskim
KOTWICKI poległ w Sieczychach 20.VIII.1943 r
Tablica znajduje się na budynku przy ulicy Koszykowej 75
foto wig.
W czerwcu 2014 Sejm uchwalił ustawę o ochronie Znaku Polski Walczącej Zgodnie z art. 1 ustawy znak, będący symbolem walki polskiego narodu z niemieckim agresorem i okupantem podczas II wojny światowej, stanowi dobro ogólnonarodowe i podlega ochronie należnej historycznej spuściźnie Rzeczypospolitej Polskiej. Otaczanie Znaku Polski Walczącej czcią i szacunkiem stało się prawem i obowiązkiem każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej, a jego publiczne znieważanie podlega karze.
Mural zaprojektował artysta Damian Kwiatkowski który zajmuje się m. in. fotografiką i malarstwem. Dzięki temu w ręcznie wyciętych matrycach łączy fotograficzny realizm z graficznymi efektami. Projekt w bardzo atrakcyjny wizualnie sposób pokazuje życie Warszawy w czasie wojny. W sylwetkę powstańca wkomponowane zostały sceny z życia codziennego mieszkańców powstańczej Warszawy. Stylistycznie praca przypomina plakat i komiks, przez co jest zrozumiała i trafia z przekazem zarówno do starszych i młodszych mieszkańców Warszawy.
Mural malowały w lipcu 2017 roku 3 osoby, 6 dni, 180 mkw. powierzchni – to statystyki nowego wolskiego dzieła wykonanego na ścianie przedwojennej kamienicy przy ul. Płockiej 41.
Tablica na kamienicy przy ulicy Hołówki 3 w której mieszkał w latach 1936 – 1944 poeta, podharcmistrz, jeden z pokolenia Kolumbów, żołnierz Batalionu Parasol AK. Stąd wyszedł do Powstania Warszawskiego.
Zginął 4 sierpnia 1944 roku walcząc w okolicach Placu Teatralnego
Ślady po pociskach pochodzące z czasów powstania na kamienicy zabezpieczono szybami pancernymi, uzyskując ciekawy efekt. Inwestor który kupił kamienicę w 2000 roku, dokonał generalnego remontu, pozostawiając pas ze śladami po kulach nad wejściem do budynku.
Pomnik Polegli Niepokonani (funkcjonuje również nazwa „Polegli Niepokonani 1939-1945”) – pomnik wojownika z tarczą, według projektu Gustawa Zemły, znajdujący się w Warszawie na terenie Cmentarza Powstańców Warszawy przy ulicy Wolskiej. Odsłonięto go w 1973 roku.
Mural przedstawiający sylwetki powstańców widoczne przez zburzony mur na tle bombardowanego miasta znajduje się ścianie budynku XLIII LO im. Kazimierza Wielkiego przy ulicy ul. Mahatmy Gandhiego 13 widoczny od strony ul. Rabindrannatha Tagore’a .Mural powstał w 2014 , a autorem są WFS.( Wielcy Fanatycy Stolicy) 😊
Na Mokotowie w kamienicy przy al. Niepodległości 159 mieszkał i tu został aresztowany hm. Jan Bytnar ps. Rudy bohater Szarych Szeregów uwolniony z rąk gestapo 26.03. 1943 roku w zbrojnej akcji Pod Arsenałem. Zmarł z ran 30.03. 1943 r w wieku 21 lat.
Zachowany napis na ścianie domu przy ulicy Wawelskiej 60 z czasu II Wojny Światowej który zrobił prawdopodobnie saper Wojska Polskiego podczas akcji rozminowywania Warszawy w 1945 roku.
TU ( na ulicy Mysiej 2 ) dnia 6 maja 1943 roku aresztowany został harcmistrz Florian Marciniak Naczelnik Szarych Szeregów współtwórca Podziemnego Państwa Polskiego urodzony dnia 4 maja 1915 roku zamordowany w Gross-Rosen 20 lutego 1944 roku.
Florian Marciniak, ps. Jerzy Nowak, J. Krzemień, Szary. Od najmłodszych lat należy do harcerstwa. 10 maja 1938 roku zostaje najmłodszym harcmistrzem w ZHP. Był także drużynowym 21 PDH im. Tadeusza Rejtana, 27 września, jeszcze przed kapitulacją stolicy, zostaje naczelnikiem „Szarych Szeregów”. Wprowadza zasadę „wychowania przez walkę” działającą w ramach programu „Dziś – Jutro – Pojutrze”. 26 września 1942 roku w kościele św. Krzyża przy Krakowskim Przedmieściu żeni się z Zofią Broniewską, siostrą Stanisława Broniewskiego ps. „Orsza”, drugim naczelnikiem „Szarych Szeregów”. W marcu 1943 roku bierze udział w przygotowaniach do „Akcji pod Arsenałem”. 6 maja 1943 roku został aresztowany w Warszawie przy ulicy Mysiej 2 przez Gestapo. Podczas przesłuchań nie wydał żadnego ze swoich współpracowników
Projekt „Do rany przyłóż” ma zwrócić uwagę na tragiczną historię wybranych miejsc i – symbolicznie opatrzyć rany, jakie zostały im zadane.
Ta forma wynika z mojej miłości do tego miasta. To swoisty i niestandardowy sposób rozliczenia się z jego bolesną przeszłością tłumaczy autor Paweł Czarnecki, który zaprojektował i wypalił w piecu 47 plastrów w 2015 roku. Plastry znajdują się w wielu miejscach miedzy innymi na ścianie kamienicy przy ulicy Emilii Plater 7
26 marca 1943 r. u zbiegu ulic Długiej i Bielańskiej w Warszawie w pobliżu budynku Arsenału członkowie Grup Szturmowych Szarych Szeregów, pod dowództwem Stanisława Broniewskiego „Orszy”, dokonali udanej akcji odbicia z rąk Gestapo harcmistrza Jana Bytnara „Rudego” oraz 20 innych więźniów przewożonych po przesłuchaniach z siedziby Gestapo w alei J. Ch. Szucha 25 do więzienia Pawiak przy ul. Dzielnej 24/26.
Kolejne pokolenia dla upamiętnienia tej bohaterskiej akcji organizują Rajd Arsenał – ogólnopolski rajd harcerski organizowany przez Hufiec ZHP Warszawa Mokotów imienia Szarych Szeregów http://arsenal.zhp.pl/#gra_dla_warszawiakow
Wysoko na jednej ze ścian budynku Społecznego LO Nr 4 i Gimnazjum im. Batalionu AK Parasol przy ulicy Hawajskiej 14a umieszczony jest symbol legendarnego, powstańczego, harcerskiego Batalionu „Parasol”
Rajd Arsenał – ogólnopolski rajd harcerski organizowany przez Hufiec ZHP Warszawa Mokotów imienia Szarych Szeregów .Rajd upamiętnia akcję odbicia Jana Bytnara („Rudego”) z rąk Gestapo 26 marca 1943 r w akcji pod Arsenałem. Było to jedno z najważniejszych działań zbrojnych zorganizowanych przez Grupy Szturmowe Szarych Szeregów. Uwolniono harcmistrza Jana Bytnara „Rudego” i 20 innych więźniów politycznych, przewożonych z siedziby Gestapo przy Alei Szucha na Pawiak. W akcji brało udział 28 harcerzy. Dowodzili nią – całością Stanisław Broniewski „Orsza”, a bezpośrednio – Tadeusz Zawadzki „Zośka”.
Niewiele wydarzeń z czasów okupacji obrosło taką legendą, jak Akcja pod Arsenałem, która otrzymała kryptonim „Meksyk II”. Została przeprowadzona brawurowo w biały dzień, na skrzyżowaniu ulic Bielańskiej i Długiej. Harcerze zaatakowali furgonetkę przewożącą więźniów na Pawiak. „Rudego” przenieśli do oczekującego w pobliżu samochodu, który odjechał z miejsca akcji.
Naprzeciwko bramy głównej Wojskowego Cmentarza na Powązkach na starej kamienicy przy ulicy Powązkowskiej 80 znajduje się mural z ciemnym tłem i dużym białym napisem ,,Gloria victis” (łac. „chwała zwyciężonym”). Nad napisem na tle czerwonego nieba widoczny jest czarny kontur zniszczonej Warszawy. Mural powstał w 2010 roku dla upamiętnienia bohaterów poległych podczas Powstania Warszawskiego.T. Autorem są Wielcy Fanatycy Warszawy.
w Warszawie miał miejsce zamach na Franza Kutscherę – dowódcę SS i Policji na dystrykt warszawski Generalnego Gubernatorstwa, zwanego katem Warszawy. Akcję przeprowadzili żołnierze harcerskiego bat. „Parasol“ AK.
W akcji wzięli udział: „Lot” (Bronisław Pietraszewicz) – dowódca i I wykonawca, „Ali” (Stanisław Huskowski) – zastępca dowódcy i ubezpieczenie, „Kruszynka” (Zdzisław Poradzki) – II wykonawca, „Miś” (Michał Issajewicz) – kierowca wozu Adler-Trumpf-Junior i III wykonawca, „Bruno” (Bronisław Hellwig) – kierowca wozu Opel Kapitan, „Sokół” (Kazimierz Sott) – kierowca wozu Mercedes, „Cichy” (Marian Senger) – ubezpieczenie, „Juno” (Zbigniew Gęsicki) – ubezpieczenie, „Olbrzymek” (Henryk Humięcki) – ubezpieczenie, „Kama” (Maria Stypułkowska-Chojecka) – sygnalizacja, „Dewajtis” (Elżbieta Dziębowska) – sygnalizacja, „Hanka” (Anna Szarzyńska-Rewska) – sygnalizacja. https://pl.wikipedia.org/wiki/Akcja_Kutschera
Instalacja stworzona z 33 tysięcy kamieni w czterech różnych kolorach, które zostały poukładane tak, aby wiernie odtwarzały zdjęcie twarzy nieznanej kobiety, sfotografowanej tuż przed powstaniem, w którym zginęła. Obok postaci znajduje się napis: „Tu leży trup nieznanego mieszkańca Warszawy” to cytat z wiersza „Mogiła nieznanego mieszkańca Warszawy” A. Słonimskiego. Mozaika powstała w komputerowym programie graficznym, w którym wybrane wcześniej zdjęcie zostało podzielone na 33 tysiące pikseli, po czym, już w postaci kamieni, zostało przeniesione na ziemie.
Wiersz Słonimskiego został odczytany przez aktora Olgierda Łukaszewicza podczas odsłonięcia mozaiki 2 sierpnia 2012 roku przy moście Poniatowskiego obok Muzeum WP.
Napis „Dom sprawdzono min nie ma” na przedwojennej kamienicy przy ul. Białobrzeskiej 39 został odtworzony i zabezpieczony. Tę unikalną historyczną pamiątkę z 1945 r. udało się ocalić dzięki aktywności mieszkańców, przychylności wspólnoty mieszkaniowej i dobrej współpracy urzędu dzielnicy ze Stołecznym Konserwatorem Zabytków.Napis został oczyszczony, uwidoczniony i zabezpieczony płytą z pleksi.
monumentalny pomnik ku czci bohaterów powstania warszawskiego zlokalizowany na placu Krasińskiego w Warszawie powstał w grudniu 1984 roku wg projektu Wincentego Kućmy.
2 października 1944 r., po 63 dniach heroicznego i samotnego boju prowadzonego przez powstańców z wojskami niemieckimi, wobec braku perspektyw dalszej walki, przedstawiciele Komendy Głównej AK podpisali w kwaterze SS-Obergruppenfuhrera Ericha von dem Bacha w Ożarowie akt kapitulacji Powstania Warszawskiego. Powstanie to było największym zrywem niepodległościowym Armii Krajowej i największą akcją zbrojną podziemia w Europie okupowanej przez Niemców.
Marsz Mokotowa – nieformalny hymn dzielnicy Mokotów. Jest też oficjalnym hymnem Hufca ZHP Warszawa-Mokotów im. Szarych Szeregów
Od 1969 roku rozbrzmiewa codziennie o godzinie 17.00 (na pamiątkę godziny „W”) z wieży zegarowej „Domku Gotyckiego”, stojącego przy ulicy Puławskiej 59. Pieśń powstała podczas powstania warszawskiego 20 sierpnia 1944 roku i od tego czasu stała się symbolem chwały i czci Mokotowa.
Zmarł najmłodszy oficer powstańczego batalionu „Zośka”
Andrzej Cielecki „Andrzejek” był najmłodszym oficerem batalionu „Zośka”. Zmarł 6.07.2016 roku w wieku 88 lat. W stanie wojennym prowadził podziemne radio Jutrzenka, którego nadajniki umieszczał w maszynowniach wind w blokach.
Jego nazwisko znane było mieszkańcom Ursynowa – nad blokiem przy ul. Dereniowej 4 mieściła się siedziba założonego przez niego radia kombatanckiego Jutrzenka, powiewała nad nim flaga ze znakiem Polski Walczącej.
W czasie okupacji wstąpił do Szarych Szeregów, został przydzielony do Brygady Dywersyjnej „Broda 53” kompanii „Topolnicki” – Kedywu Komendy Głównej Armii Krajowej.
Cielecki walczył też na Starówce, uczestniczył w walkach o szpital św. Jana Bożego w rejonie Bonifraterskiej i Sapieżyńskiej, które były wyjątkowo zaciekłe. Po upadku Starówki kanałami dotarł do Śródmieścia Północnego. Po klęsce powstania trafił do niemieckiej niewoli z numerem jenieckim 103342.
Gdy w 1949 r. zaczęła się fala aresztowań byłych żołnierzy AK i powstańców warszawskich, także i on trafił do aresztu Urzędu Bezpieczeństwa. Był torturowany, śledczy chcieli otrzymać od niego informacje na temat żołnierzy broniących komendy głównej AK w fabryce Kamlera.
14 grudnia 1981 r., drugiego dnia stanu wojennego, rozpoczął emisję podziemnego radia Jutrzenka. W latach 90. radio nadawało kilka razy w tygodniu bez koncesji na częstotliwości 98,1 MHz, by w wreszcie otrzymać koncesję w 1999 r.
4 kwietnia 2016 roku w wieku 87 lat zmarła śp. druhna Elżbieta Dziębowska ps. „Dewajtis”, harcerka Szarych Szeregów, łączniczka „Parasola”, powstaniec warszawski, a po wojnie – wybitny muzykolog. Od śmierci dwa miesiące temu Marii Stypułkowskiej-Chojeckiej „Kamy” była ostatnią żyjącą uczestniczką zamachu na kata Warszawy Franza Kutcherę.
Ta słynna akcja w Alejach Ujazdowskich była najbardziej spektakularnym zamachem Armii Krajowej na wysokiego funkcjonariusza niemieckiego aparatu represji. Wyrok na Franza Kutscherę, dowódcę SS i policji w Warszawie, który terroryzował miasto, wykonał 1 lutego 1944 r. oddział specjalny „Pegaz” (późniejszy batalion „Parasol”). Elżbieta Dziębowska „Dewajtis” miała wtedy niecałe 15 lat.
Śp.druhna „Kama” Maria Stypułkowska-Chojecka zmarła 5 lutego 2016 roku
Śp.druhna „Kama” Maria Stypułkowska-Chojecka zmarła 5 lutego 2016 roku w wieku 89 lat łączniczka batalionu „Parasol” Armii Krajowej. Uczestniczyła w wykonaniu wyroku na „kacie Warszawy” Franzu Kutscherze 1 lutego 1944 roku. W czasie Powstania Warszawskiego przeszła szlak bojowy oddziału „Parasol”: Wola, Stare Miasto, Śródmieście, Czerniaków, Mokotów, Śródmieście. Trzy razy szła kanałami przeprowadzając rannych towarzyszy broni. Pełniła także funkcję sanitariuszki, była dwukrotnie ranna.
W środowisku żołnierzy batalionu AK „Parasol” była przewodniczącą Komisji Historycznej i Współpracy z Młodzieżą. Należała do Światowego Związku Żołnierzy AK.
Druhna „Kama” była przyjacielem Szczepu 208 WDHiZ często odwiedzała nas na obozach letnich uczestniczyła w kominkach, dzieliła się wspomnieniami.